Patlamadan Korunma Dökümanı (PKD)
05 Mart 2022, 23:29
Patlamadan Korunma Dökümanı (PKD)
Patlama, yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanıp ani genleşmesi olayı iken, bu tür maddeleri tesislerinde bulunduran işletmelerin hazırlaması gereken ve Bakanlık İş Teftiş Kurulu denetimleri incelemesinde müfettişlere gösterilmesi zorunlu olan belgeye de Patlamadan Korunma Dökümanı (PKD) denir. PKD, tesis ATEX atmosferi oluşabilecek ortamlarda yapacağı yatırımlar için karar verilmesi aşamasında da yardımcı olacaktır.
İşyerlerinin muhtemel bir patlamanın etkilerinden korunması için 30.04.2013 tarih ve 28633 numaralı Resmi Gazete’ de yayınlanan “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik” yürürlüktedir. Bu yönetmeliğe göre, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlanması zorunludur.
ATEX 153 olarak adlandırılan 99/92/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifinde, Bölge’lerin (Zone) genel tarifi yapılmakta ve bir tesisteki tehlikeli alanların hangi bölgelere girdiğinin belirlemesi işverene bırakılmaktadır.
Muhtemel patlayıcı ortamlar aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:
Zone 0
Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler.
Zone 1
Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.
Zone 2
Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.
Zone 20
Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.
Zone 21
Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.
Zone 22
Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.
Bu sınıflandırmaya göre kullanılacak ekipman kategorileri de aşağıdaki gibidir:
Zone 0 veya Zone 20: Kategori 1 ekipman,
Zone 1 veya Zone 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,
Zone 2 veya Zone 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.
ATEX 114 olarak bilinen ve patlayıcı ortamlarda kullanılabilecek ekipmanlarla ilgili detayları içeren 2014/34/EU sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi ise mevzuatımıza “Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik” olarak aktarılmıştır. Bu yönetmeliğe göre ise korumalı aletlerin ve işyeri iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin tarifi yapılmaktadır, ancak bu yönetmeliklerdeki tedbirlerin uygulanabilmesi için de önce ATEX 153’de belirtilen patlayıcı ortam sınıflamasının yapılmış olması gerekmektedir.
PKD hazırlanırken;
- Kimyasallar sınıflandırılmakta
- Tozlu ortamlarda EN 60079-10-2:2015 ve CEI 31-56 uygulaması yapılmakta
- Boşalma ihtimali olan kaynaklar tespit edilmekte ve yerleşim planlarına işlenmekte
- Gaz ve sıvı buharları için Zone’ların EN 60079-10-1:2015, EN 62485-2 Standardına göre hesaplanması yapılmakta
- Zone (Bölge) haritası oluşturulmakta,
- Tank ve borulama sistemleri için yangın ve patlama modelleri oluşturulmakta,
- Patlayıcı ortam risk değerlendirmesi yapılmakta ve güvenli çalışma önerileri sunulmakta,
- PKD hazırlanmaktadır.
Zone haritaları sonrası exproof olan elektrikli ekipmanların listelenmesi yapılmakta ve hesaplanan Zone’larda Ex Kategorilerinin uygunluğunun değerlendirilmektedir.
PKD eğitimi almış deneyimli çalışanlarımız ile yardımınıza her an hazırız.